{"id":999809,"date":"2025-01-06T11:00:00","date_gmt":"2025-01-06T18:00:00","guid":{"rendered":"https:\/\/www.questionpro.com\/blog\/yari-deneysel-tasarim-nedir-turleri-ornekler\/"},"modified":"2025-01-08T02:05:15","modified_gmt":"2025-01-08T09:05:15","slug":"yari-deneysel-tasarim-nedir-turleri-ornekler","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.questionpro.com\/blog\/tr\/yari-deneysel-tasarim-nedir-turleri-ornekler\/","title":{"rendered":"Yar\u0131 Deneysel Tasar\u0131m: Nedir, T\u00fcrleri + \u00d6rnekler"},"content":{"rendered":"\n

Ara\u015ft\u0131rma s\u00f6z konusu oldu\u011funda, deneyler genellikle neden-sonu\u00e7 ili\u015fkilerini bulmak i\u00e7in alt\u0131n standartt\u0131r. Peki ya insanlar\u0131 farkl\u0131 gruplara veya ko\u015fullara rastgele atayam\u0131yorsan\u0131z? Yar\u0131 deneysel bir tasar\u0131m, bu t\u00fcr durumlarla ba\u015fa \u00e7\u0131kman\u0131za yard\u0131mc\u0131 olma konusunda b\u00fcy\u00fck fark yarat\u0131r. <\/p>\n\n

Yar\u0131 deneysel tasar\u0131mlar, ger\u00e7ek deneysel tasar\u0131mlarla ayn\u0131 d\u00fczeyde kontrol sunmasa da, randomizasyonun zor veya imkans\u0131z oldu\u011fu ger\u00e7ek d\u00fcnya durumlar\u0131n\u0131 incelemek i\u00e7in hala inan\u0131lmaz derecede yararl\u0131d\u0131r.<\/p>\n\n

Bu blogda, yar\u0131 deneysel <\/span>tasar\u0131mlar\u0131 ve farkl\u0131 t\u00fcrlerini inceleyecek ve nas\u0131l \u00e7al\u0131\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 anlaman\u0131za yard\u0131mc\u0131 olacak \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z.<\/p>\n\n

Yar\u0131 Deneysel Tasar\u0131m Nedir?<\/h2>\n\n

Yar\u0131 deneysel tasar\u0131m, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n insanlar\u0131 farkl\u0131 gruplara rastgele atayamad\u0131\u011f\u0131 durumlarda neden-sonu\u00e7 ili\u015fkilerini anlamak i\u00e7in kullan\u0131lan bir ara\u015ft\u0131rma<\/a> y\u00f6ntemidir. Rastgele atama yerine, \u00e7al\u0131\u015fma halihaz\u0131rda var olan gruplar\u0131 kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131r veya insanlar\u0131 di\u011fer fakt\u00f6rlere dayal\u0131 olarak gruplara atar. <\/p>\n\n

\u00d6rne\u011fin, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar yeni bir \u00f6\u011fretim y\u00f6nteminin etkilerini, \u00f6\u011frencileri okullara rastgele atamadan, biri y\u00f6ntemi kullanan di\u011feri kullanmayan iki okulu kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rarak inceleyebilirler. Yar\u0131 deneyler bize bir \u015feyin bir sonucu nas\u0131l etkileyebilece\u011fini g\u00f6sterebilirken, ger\u00e7ek deneylerden daha az kesindirler \u00e7\u00fcnk\u00fc gruplar sonu\u00e7lar\u0131 etkileyecek \u015fekilde farkl\u0131l\u0131k g\u00f6sterebilir. <\/p>\n\n

Yar\u0131 Deneysel Tasar\u0131m\u0131n \u00d6nemi<\/h2>\n\n

Yar\u0131 deneysel tasar\u0131m \u00f6nemlidir \u00e7\u00fcnk\u00fc ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n geleneksel deneylerin yap\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 durumlarda neden-sonu\u00e7 ili\u015fkilerini incelemesine olanak tan\u0131r. \u0130\u015fte yar\u0131 deneysel tasar\u0131mlar\u0131n bu kadar \u00f6nemli olmas\u0131n\u0131n birka\u00e7 nedeni: <\/p>\n\n

1. Ger\u00e7ek D\u00fcnya Uygulamas\u0131<\/h3>\n\n

Yar\u0131 deneyler genellikle e\u011fitim ara\u015ft\u0131rmalar\u0131<\/a>, hastaneler veya topluluklar gibi ger\u00e7ek ya\u015fam durumlar\u0131nda kullan\u0131l\u0131r, \u00e7\u00fcnk\u00fc ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n olaylar\u0131 do\u011fal olarak ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi gibi incelemelerine yard\u0131mc\u0131 olurlar. \u00d6rne\u011fin, bir okul yeni bir \u00f6\u011fretim y\u00f6ntemi kullanmaya ba\u015flarsa, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar baz\u0131 \u00f6\u011frencileri rastgele farkl\u0131 gruplara atamadan \u00f6\u011frencilerin de\u011fi\u015fiklikten \u00f6nceki ve sonraki performanslar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rabilir. Bu da bulgular\u0131n daha ger\u00e7ek\u00e7i olmas\u0131n\u0131 ve g\u00fcnl\u00fck hayata uygulanmas\u0131n\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131r <\/p>\n\n

2. Etik ve Pratik S\u0131n\u0131rlamalar<\/h3>\n\n

Bazen rastgele atama m\u00fcmk\u00fcn ya da etik de\u011fildir. Sa\u011fl\u0131k sonu\u00e7lar\u0131n\u0131 incelemek i\u00e7in insanlar\u0131 farkl\u0131 \u00e7evresel ko\u015fullarda ya\u015famalar\u0131 i\u00e7in rastgele atamak etik olmayacakt\u0131r. Yar\u0131 deneysel tasar\u0131mlar, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n etik standartlar\u0131 ihlal etmeden bu t\u00fcr sorular\u0131<\/a> ke\u015ffetmelerine olanak tan\u0131r. <\/p>\n\n

3. Ara\u015ft\u0131rmada Esneklik<\/h3>\n\n

Yar\u0131 deneyler ara\u015ft\u0131rmac\u0131lara \u00e7ok \u00e7e\u015fitli konularda \u00e7al\u0131\u015fma esnekli\u011fi sa\u011flar. Yeni politikalar\u0131n, tedavilerin veya m\u00fcdahalelerin etkilerini do\u011fal ortamlarda inceleyebilirler. Bu da bize ger\u00e7ek d\u00fcnyada i\u015flerin nas\u0131l y\u00fcr\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcne dair fikir verir. <\/p>\n\n

4. Uygun Maliyetli<\/h3>\n\n

Tam \u00f6l\u00e7ekli bir randomize deney y\u00fcr\u00fctmek hem pahal\u0131 hem de zaman al\u0131c\u0131 olabilir. \u00d6te yandan yar\u0131 deneysel tasar\u0131mlar, mevcut gruplar\u0131 veya verileri kullanabildikleri i\u00e7in genellikle daha b\u00fct\u00e7e dostudur. Bu da ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n s\u0131f\u0131rdan pahal\u0131 deneyler kurmak zorunda kalmayaca\u011f\u0131 anlam\u0131na gelir ve zaman ya da para k\u0131s\u0131tl\u0131 oldu\u011funda daha pratik bir se\u00e7enek haline gelir. <\/p>\n\n

5. E\u011filimlerin ve Etkilerin Belirlenmesine Yard\u0131mc\u0131 Olur<\/h3>\n\n

Yar\u0131 deneyler ise de\u011ferli i\u00e7g\u00f6r\u00fcler sa\u011flar. Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, bir neden-sonu\u00e7 ili\u015fkisini kesin olarak kan\u0131tlayamasalar bile, farkl\u0131 fakt\u00f6rlerin sonu\u00e7lar\u0131 nas\u0131l etkiledi\u011fini anlamalar\u0131na yard\u0131mc\u0131 olan kal\u0131plar\u0131 ve e\u011filimleri tespit edebilirler. Bu \u00e7al\u0131\u015fmalar yine de bize ger\u00e7ek d\u00fcnya ko\u015fullar\u0131nda neler oldu\u011funa dair iyi bir fikir verir. \u00d6rne\u011fin, farkl\u0131 politikalara sahip b\u00f6lgeleri kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmak, m\u00fckemmel bir deney olmasa bile bu politikalar\u0131n i\u015fe yaray\u0131p yaramad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6stermeye yard\u0131mc\u0131 olabilir. <\/p>\n\n

Yar\u0131 Deneysel Tasar\u0131mda Temel Kavramlar<\/h2>\n\n

Bu tasar\u0131mlar\u0131n nas\u0131l \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 daha iyi anlamak i\u00e7in, yap\u0131lar\u0131n\u0131n ve uygulamalar\u0131n\u0131n merkezinde yer alan baz\u0131 temel kavramlar\u0131 kavramak yararl\u0131 olacakt\u0131r. \u0130\u015fte bilmeniz gereken ana kavramlar: <\/p>\n\n